موتور دالاندر

موتور دالاندر یکی از موتورهای القایی کاربردی است که در صنعت بسیار استفاده می‌شود.

در مداراتی که نیاز است سرعت موتور را تغییر دهیم، موتور دالاندر یک انتخاب مناسب است.

در این مقاله با موتور دالاندر، نحوه سر بندی و طراحی مدار قدرت و فرمان برای این موتور آشنا خواهیم شد.

سرعت موتورهای القایی :

در موتورهای سه فاز روتور قفس سنجابی سرعت روتور تابع سرعت میدان دوار استاتور است.

سرعت سنکرون در این موتورها از رابطه زیر تبعیت می‌کند.

(قطب)RPM = f(hz)×60s×2/p

با توجه به رابطه بالا میدان دوار استاتور رابطه مستقیم با فرکانس و رابطه عکس با تعداد قطب دارد.

انواع موتور دو سرعته:

• موتور دو سرعته دو سیم پیچ مجزا
• موتور دالاندر

مثلا در موتور دو سرعته‌ای که  دو سیم پیچ مجزا دارد که با تغذیه سیم پیچ اول موتور با دو قطب و با تغذیه سیم پیچ دوم موتور با چهار قطب کار خواهد کرد.

بنابراین با تغذیه سیم پیچ دوم سرعت موتور دو برابر خواهد شد.

این گونه موتورها شامل چند سیم پیچ کاملا مجزا هستند که در یک پوسته قرار گرفته‌اند و مانند چند موتور مجزا عمل می‌کنند. با برق دار کردن یک سیم پیچ، بقیه سیم پیچ‌ها هیچ اتصال برقی ندارند و بالعکس.

معایب:

• به دلیل وجود چند سیم پیچ مصرف سیم بالایی دارند
• به دلیل حجم بالای سیم پیچی، حجم و وزن زیادی دارند

در ادامه به بررسی موتور دالاندر می‌پردازیم که این نوع موتور دارای معایبی که در بالا به آن اشاره شد نمی‌باشد.

موتور دالاندر:

موتورهای سه فاز القایی (آسنکرون) دو سرعته دالاندر فقط یک دسته سیم پیچ (یک دسته شامل سه سیم پیچ برای سه فاز) دارند.

دو دور مختلف را با همین یک سیم پیچ (با تغییر تعداد قطب ها) فراهم می‌کنند.

در موتور دالاندر هر کلاف به دو بخش تقسیم شده و از وسط هر کدام از آن‌ها یک انشعاب به سربندی منتقل شده است.

بنابراین مطابق شکل زیر با اتصال شبکه به u1, v1, w1 اتصال مثلث خواهیم داشت.

با وصل کردن سه راس u1, v1, w1 به هم و تغذیه u2, v2, w2 اتصال ستاره دوبل (دو ستاره موازی) خواهیم داشت.

مدار راه اندازی ستاره – مثلث مربوط به راه اندازی موتورهای القایی سه فازه تک سرعته معمولی است.

توجه داشته باشید که شکل‌های مثلث و ستاره موتور دالاندر هیچ ارتباطی با مفهوم مدار راه اندازی ستاره – مثلث ندارد.

در موتور دالاندر با تغذیه در حالت مثلث دور کند و در حالت ستاره دوبل دور تند را خواهیم داشت.

در موتور دالاندر تعداد قطب‌ها از حالت تند به کند دو برابر می‌شود و بنابراین سرعت موتور با ضریب 2 تغییر خواهد کرد.

امکان حرکت موتور با سرعتی با ضریب کمتر یا بیشتر از 2 در این موتورها وجود ندارد.

همواره سرعت دور تند 2 برابر سرعت دور کند خواهد بود.

مدار قدرت موتور دالاندر:

برای موتور دالاندر نیاز به مداری داریم که سربندی‌ها را طبق حالت‌های گفته شده در بالا به تغذیه متصل کند.

مدار قدرت مناسب این موتور در شکل زیر نشان داده شده است.

با عمل کردن کنتاکتور k1m سه فاز به u1 v1 w1 متصل خواهند شد.

موتور در حالت ستاره (دور کند) راه اندازی خواهد شد.

با قطع k1m و عمل کردن کنتاکتور k2m سه سر قبلی اتصال کوتاه خواهند شد.

k3m سه فاز را به u2 v2 w2 اعمال خواهد کرد.

بنابراین موتور در حالت ستاره دوبل (دور تند) راه اندازی خواهد شد.

باید توجه داشت که در این موتور نیز تغییر توالی فاز موجب تغییر جهت چرخش موتور خواهد شد.

بنابراین در دور کند هر فازی به u1 متصل می‌شود و در دور تند همان فاز باید به u2 متصل شود.

بقیه سرها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

اگر در تغییر از مثلث به ستاره دوبل جای فازها عوض شود با تغییر سرعت موتور جهت چرخش نیز عوض خواهد شد.

این امر بسیار خطرناک و نامطلوب است.

در این مدار از دو بی متال استفاده شده است چرا که جریان مصرفی موتور در دو حالت کند و تند برابر نیستند.

هر کدام از بی‌متال‌ها باید متناسب با جریان موتور درآن دور باشند.