ایمنی در کار با برق

برق یکی از منابع مهم انرژی است که در زندگی روزمره ما به شکل گسترده‌ای استفاده می‌شود. با این حال، کار با برق همراه با خطرات و حوادث جدی الکتریکی می‌باشد. بنابراین، آگاهی از ایمنی در کار با برق بسیار اهمیت دارد. در این مقاله، به بررسی اصول و راهکارهای ایمنی در کار با برق می‌پردازیم.

ایمنی در کار با برق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و قبل از انجام هر کاری باید به اصول ایمنی مربوط به آن توجه کرد. در مورد ایمنی کار با برق در فیلم‌ها و عکس‌ها و مقاله‌های فراوان تلاش بر این بوده که آگاهی لازم به افراد جهت رعایت اصول ایمنی کار با برق داده شود ولی باز هم شاهد وقوع حوادث ناشی از عدم رعایت اصول ایمنی هستیم.

برق گرفتگی جان افراد بسیاری را می‌گیرد و یا باعث خسارات بدنی جبران‌ناپذیر می‌گردد. در اینجا به این نکته اشاره می‌کنیم که طبق یک آمار در آمریکا برق گرفتگی در افرادی که سابقه بسیار بیشتری از کار با برق دارند به مراتب بالاتر است. این به این معنی است که افراد باسابقه دچار یک نوع غرور کاذب می‌شوند که آن‌ها را برق نمی گیرد و ایمنی در کار با برق را جدی نمی گیرند و همین اشتباه باعث می‌شود که جان و یا سلامتی خود را به خطر بیندازند.

نکات مهم ایمنی در کار با برق

• علامت‌گذاری و تشخیص تجهیزات برقی: تجهیزات برقی باید به درستی علامت‌گذاری شوند تا افراد به راحتی بتوانند آنها را شناسایی کرده و از آنها استفاده کنند. همچنین، بررسی نشانگرها و ارتباط بین آنها با ولتاژ می‌تواند از وقوع حوادث جلوگیری کند.

• فاصله ایمن از منابع برقی: حفظ فاصله ایمن از منابع برقی و خطوط برقی بسیار حیاتی است. افراد باید همواره فاصله کافی از تجهیزات و خطوط برقی را رعایت کنند تا از خطرات شوک الکتریکی جلوگیری شود.

• رعایت اصول اتصال و قطع برق: قبل از انجام هرگونه کار برقی، باید از اطمینان از قطع برق و اتصال تجهیزات به صورت صحیح اطمینان حاصل شود. همچنین، برای اعمال تغییرات یا تعمیرات برقی باید از قطع کامل برق اطمینان حاصل شود.

• استفاده از تجهیزات محافظتی: استفاده از تجهیزات محافظتی مانند دستکش‌های الکتریکی، لباس‌های مخصوص برق و … برای جلوگیری از تماس مستقیم با برق و حفاظت از بدن افراد بسیار حائز اهمیت است.

• اطلاع از خطرات خاص: آگاهی از خطرات خاص مرتبط با هر نوع کار برقی، مانند خطرات شوک الکتریکی، آتش‌سوزی، و … بسیار مهم است. افراد باید از این خطرات آگاه باشند و اقدامات ایمنی مرتبط با هر کار را بپذیرند.

• اطلاعات فوری در صورت بروز حوادث: در صورت بروز حادثه برقی، اطلاعات فوری و اعمال تدابیر امدادی می‌تواند از وقوع خسارات جدی جلوگیری کند و زمان تأخیر در ارائه امدادرسانی را کاهش دهد.

• نگهداری و تعمیرات دوره‌ای: نگهداری منظم و تعمیرات دوره‌ای تجهیزات برقی بسیار حائز اهمیت است تا از خرابی و نقصان آنها و در نتیجه وقوع حوادث جلوگیری شود.

بطور کلی: باید توجه داشت که آستانه برق‌گرفتگی در انسان حدود 70 ولت می‌باشد که این مقدار می‌تواند بنابر دلایلی نظیر میزان رطوبت محیط و شرایط فیزیکی افراد متفاوت باشد. در کار با برق عبور جریان سبب برق‌گرفتگی می‌گردد. لذا توصیه می‌شود علی‌الخصوص در محیط‌های کارگاهی، قراردادن عایق در زیر پا تا حدودی می‌توان موثر باشد.

سیم‌های پوسیده و بدنه تابلوها هم می‌تواند باعث برق‌گرفتگی شود. هنگام کار با وسایل برقی از قطعی برق مطمئن شوید. از قطع‌ بودن کلید اصلی به واسطه بازدید با ابزار متفاوت مانند فازمتر، ولت‌متر و حتی تستر اطمینان حاصل نمایید. زیرا گاها پس از قطع برق به علت گیر کردن کنتاکت در یک کلید و یا وجود خازن‌هایی که دشارژ نشده‌اند و یا فاز برگشتی از جای دیگر، برق‌گرفتگی اتفاق افتاده است.

اقدامات پیشگیرانه ایمنی در کار با برق

• نصب فیوز مناسب و وجود سیستم ارت حداقل‌های رعایت ایمنی در کار با برق می‌باشد.

• سیستم ارت باید مرتب تست و بازرسی گردد. وصل یک سیم به یک وسیله دلیلی بر اینکه آن سیستم دارای ارت خوب است، نیست .

• ابزاری که با آن کار می‌کنیم از عایق سالمی برخوردار باشد. بعضا دیده شده یک ابزار معمولی مانند انبردست در اثر افتادن و اصابت با زمین باعث خرابی و شکستگی عایق دسته شده است. بی‌توجهی به این نکته کوچک باعث برق‌گرفتگی شده است.

•  برق‌کار نباید  انگشتر و ساعت فلزی و گردنبند داشته باشد. این اشیا باعث بخطر افتادن ایمنی در کار با برق و افزایش شدت برق‌گرفتگی حتی در تماس‌های لحظه‌ای می‌گردد.

• پس از اطمینان از قطع برق یک وسیله، با پشت دست به آن ضربه بزنید که در صورت داشتن برق احتمالی، رفلکس بدن به سمت خارج وسیله و دور شدن باشد. در غیر این‌صورت رفلکس به سمت اشیا حامل برق باعث افزایش شدت برق‌گرفتگی می‌‌گردد.

•  در جاهایی که سیم ولتاژ بالا به زمین وصل شده از قدم زدن درآن محوطه خودداری نمایید.

• (اصطلاحا به آن ولتاژ گام می‌گویند) و حرکت در آنجا باید به صورت پریدن جفت‌پا باشد.

• ولتاژهای DC مانند اینورترها و خازن‌ها شدت برق‌گرفتگی بیشتری دارند.

• فراد باتجربه باید دقت خود را بیشتر کنند. باید توجه شود که اولین اشتباه انسان آخرین اشتباه او خواهد بود.

• همیشه باید به این امر واقف بود، این خطر با گذشت زمان از بین نخواهد رفت.

• خطر برق‌گرفتگی در بدن مرطوب یک میلیون ‌بار بیشتر از بدن خشک است.

• اگر با برق سر و کار دارید، دمپایی یا کفش‌هایی با عایق خشک بپوشید.

• سعی کنید هیچ قسمتی از بدنتان به ‌طور مستقیم با زمین در تماس نباشد.

• با دست مرطوب و خیس به کلید، پریز و وسایل برقی دست نزنید.

• هنگام نظافت مراقب باشید تا آب به تجهیزات برقی و کنتور پاشیده نشود.در زمان نظافت و تمیزی، باید مراقب باشید که آب به تجهیزات برقی و کنتورها پاشیده نشود تا از وقوع حوادث جلوگیری شود.

اقدامات لازم در صورت برق‌گرفتگی

• در صورت امکان جریان الکتریکی را قطع کنید و یا دستگاه را از برق جدا کنید و سپس در اولین فرصتی که پیش آمد فیوز را قطع کنید.

• در صورت عدم امکان قطع جریان برق مصدوم را با یک وسیله عایق مانند جارو،کمربند، شال و هر وسیله ی نارسانا ی دیگری از جریان برق جدا کنید. بهتر است در این حین بروی یک جسم عایق مانند فرش یا روزنامه بایستید و یا در بهترین حالت از کفش های غیر رسانا استفاده کنید.

• به هیچ عنوان با دست غیرمسلح به مصدوم دست نزنید،بعضا دیده شده در اثر عجله و عدم استفاده از وسیله‌ عایق، تعداد مصدومین افزایش یافته است.

• توجه داشته باشید که اگر سطح زیرین شما خیس باشد و یا کفش شما مرطوب و یا خیس است به هیچ عنوان بدون قرار دادن سطح عایق به زیر پای خود با مصدوم تماس برقرار نکنید.

• باید مایعات قندی و نمکی و به آهستگی به مصدوم داده شود. از دادن مایعات فراوان به مصدوم خودداری فرمایید.

• تعداد ضربان قلب مصدوم را شمارش کنید و اگر نفس نداشت به او تنفس مصنوعی دهید.

• بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید.

• امکان دارد مصدوم با علائمی چون رنگ‌پریدگی، سرگیجه، رخوت، کاهش تعداد تنفس و ضربان قلب، دچار شوک شود. بنابراین فوری او را به پشت بخوابانید.

• پاهای او را ۲۰ سانتی‌متر (یک وجب) بالاتر از سطح بدنش قرار دهید.

• او را با یک پتو بپوشانید تا اتلاف گرمای بدن به حداقل برسد.

• گاهی برق‌گرفتگی با سوختگی همراه است. اگر سوختگی سطحی بود، موضع را با آب خنک شستشو داده و پانسمان کنید. اما اگر سوختگی عمیق بود، مصدوم را بلافاصله به مراکز درمانی برسانید.

در نهایت، با تاکید بر اهمیت ایمنی در کار با برق، می‌توانیم به این نتیجه برسیم که رعایت اصول و راهکارهای ایمنی می‌تواند به شدت در جلوگیری از وقوع حوادث جدی الکتریکی مؤثر باشد و به طور مستقیم به حفظ سلامت و ایمنی افراد کمک نماید. بنابراین، همه کسانی که با برق سر و کار دارند، باید به اهمیت این مسئله توجه کرده و تمامی اقدامات لازم را برای اطمینان از ایمنی خود و افراد اطرافیان خود انجام دهند.